میرزاپور

معاملات زعفران در بورس کالای ایران از مدت‌ها پیش و در واقع از ابتدای کار این بورس در سال ۸۸ برقرار بوده است. رونق معاملات این محصول در بورس کالا می‌تواند به شناخته شدن برند زعفران به نام ایران در جهان منجر شود.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، درواقع از آنجایی که استانداردهای بورس کالا می‌تواند خیال خریداران خارجی را از بابت کیفیت محصول راحت کند، مشتریان خارجی به جای مراجعه به دلالان مستقیما از بورس کالای ایران خرید خواهند کرد و این اتفاق به مرور زمان به شناخته شدن زعفران در جهان به عنوان یک کالای ایرانی می‌انجامد. اما رونق معاملات زعفران در بورس کالا شرایطی را می‌طلبد که باید با برنامه‌ریزی مناسب به آن دست یافت؛ این شرایط طی سال‌های گذشته و به مرور زمان در بورس کالا ایجاد شده است. بر این اساس علاوه بر انجام معاملات این محصول در بازار فیزیکی بورس کالا، سال گذشته معاملات گواهی سپرده زعفران در بورس کالا نیز راه‌اندازی شد. در ادامه این روند، انبار شرکت زرین زعفران مشرق زمین در تربت حیدریه به عنوان دومین انبار بورس کالا برای معاملات گواهی سپرده زعفران پذیرش شد. طبیعتا با افزایش تعداد انبارهای پذیرش شده در بورس کالا معاملات آن توسعه بیشتری خواهد یافت، اما از سوی دیگر راه‌اندازی بازار آتی زعفران می‌تواند سبد ابزار معاملاتی این کالا را تکمیل کند. همچنین از سال گذشته زمزمه راه‌اندازی صندوق زعفران توسط تامین سرمایه آرمان در بورس کالا شنیده شد. پیرامون این مسائل و ضرورت انجام معاملات زعفران در بورس کالا با اکبر میرزاپور، سرپرست مدیریت توسعه بازار فیزیکی این بورس به گفت‌وگو نشستیم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

در ابتدا بفرمایید که بر مبنای چه دلایلی استفاده از ابزار گواهی سپرده کالایی برای زعفران را در دستور کار قرار دادید؟

زعفران به عنوان دومین دارایی بعد از سکه طلا برای ایجاد ابزار گواهی سپرده کالایی مناسب تشخیص داده شد. دلیل این امر امکان نگهداری این کالا به مدت قابل قبول، قیمت مناسب برای ایجاد یک بازار بزرگ مالی و عمق بالای بازار با توجه به حجم تولید و معاملات آن در کشور بوده است. بر این اساس راه اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی برای زعفران در دستور کار قرار گرفت و در سال گذشته نخستین انبار نگهداری زعفران در مشهد مقدس از سوی بورس کالا پذیرش شد و معاملات آن در حال حاضر در بورس کالا جریان دارد. از سوی دیگر در تیر امسال نیز دومین انبار برای معاملات گواهی سپرده زعفران در شهر تربت حیدریه آغاز به کار کرد که از آنجایی که این شهر یکی از مراکز اصلی تولید زعفران در کشور است، این بازار می تواند نقش موثری در گسترش بازار گواهی سپرده کالایی ایفا کند.

آزمایش­هایی که برای زعفران انجام می شود بسیار گران قیمت است، آیا آزمایش های تعیین کیفیت زعفران در انبارهای پذیرش شده بورس کالا پاسخ گوی خریداران خارجی زعفران خواهد بود؟

آزمایش های انجام شده در انبارهای مورد پذیرش بورس کالا یکسری آزمایش های متعارف و قابل قبول برای خریداران داخلی است؛ اما اگر خریدار خارجی بخواهد زعفران را از این انبارها خریداری کند می تواند آزمایش‌های دیگری از جمله میکروبیولوژی یا فلزات سنگین را با پرداخت هزینه درخواست نماید. همچنین اگر خریداری بخواهد پس از تحویل گرفتن کالا آن را به بازارهای خارجی صادر کند باید آزمایش های لازم برای صادرات را انجام دهد.

آیا هزینه انجام این آزمایش­ها از کشاورزان اخذ می‌شود؟

این موضوع بر اساس عرف بازار در نظر گرفته شده است، هزینه خدمات انبار برای ارزیابی محصول و نمونه‌گیری به مبلغ ۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است که به صورت نقدی توسط کشاورز به انبار یا انباردار پرداخت می‌شود؛ هزینه ارزیابی محصول برای کالای تحویلی کمتر از یک کیلوگرم نیز به مبلغ  ۱۵ هزار تومان است.

آیا نمی‌توان آزمایش های لازم برای صادرات را نیز در انبار انجام داد تا گواهی زعفران با دو عنوان داخلی و صادراتی در بورس کالا معامله شود؟

بله، این امکان وجود دارد؛ چرا که ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران جهان است و به دلیل تنوع آب و هوایی، این محصول با کیفیت عالی عرضه می‌شود. از سوی دیگر تولید زعفران ایران طی چند سال اخیر با رشد مواجه بوده که میزان زیادی از این تولیدات (حدود ۲۰۰ تن) صادر می‌شود و با عنایت به اینکه یکی از برنامه‌های شرکت بورس کالای ایران تقویت رینگ صادراتی است این امکان وجود دارد که معاملات زعفران در رینگ صادراتی بورس کالا و در قالب گواهی سپرده کالایی صورت گیرد و همچنین آزمایش‌های مربوط به کیفیت زعفران هم در انبار پذیرش شده انجام شود. البته یادآوری این نکته نیز ضروری است که در حال حاضر مشتریان خارجی هم می‌توانند مشتریان گواهی سپرده کالایی زعفران باشند و زعفران خریداری کنند و یا حتی به عنوان عرضه‌کننده زعفران در بازار حضور داشته باشند.

هزینه نگهداری زعفران در این انبارها چقدر است؟

نکته قابل توجه این است که این هزینه بسیار جزئی بوده و برای هر گرم زعفران حدود یک ریال در روز است. هزینه انبارداری برای جبران خدمات انبار برای توزین، افت وزنی، نگهداری در بسته‌های مشخص شده توسط بورس و ... بوده و غیر از هزینه تعیین شده، هیچ مبلغ دیگری به انبار یا انباردار پرداخت نخواهد شد.

دلیل اینکه راه اندازی چنین بازارهایی معمولا با مخالفت و انتقاد مواجه می شود، چیست؟

هر بازار کالایی معمولا ذی‌نفعانی دارد که عرضه در بورس کالا به دلیل شفافیت معاملات با منافع این اشخاص در تضاد است، بنابراین بسیار طبیعی است که عده‌ای ساز مخالفت سر دهند. این موضوع تنها برای زعفران اتفاق نیفتاده است و تاکنون هر کالایی که در بورس عرضه شده عده‌ای به مخالفت با آن پرداخته‌اند. در مورد زعفران نیز باید گفت که منافع ذی‌نفعان متفاوت است؛ تاکنون محصول توسط واسطه‌ها بر سر مزرعه و از کشاورز خریداری و معمولا در این پروسه قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار به کشاورز پیشنهاد می‌شد و به این ترتیب واسطه‌ها علاوه بر سودی که از نگهداری و فروش کالا عایدشان می‌شد از حق کشاورز نیز به نفع خود استفاده می‌کردند. اما با معامله زعفران به صورت گواهی سپرده، تعیین‌کننده قیمت، میزان تقاضا در بازار خواهد بود؛ در واقع با افزایش تعداد بازیگران، قیمت خریداری شده محصول از کشاورز به قیمت واقعی خود نزدیک‌تر شده و سهم واسطه‌گران در این بخش کاهش می‌یابد؛ بنابراین عرضه زعفران در بورس کالا و راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی برای آن قطعا با منافع عده‌ای سازگار نیست.

راه‌اندازی گواهی سپرده زعفران را چگونه ارزیابی می کنید؟

جدای از اینکه عرضه زعفران در بورس کالا و به ویژه راه‌اندازی بازار گواهی سپرده کالایی برای آن نه تنها تاثیر منفی در بازار ندارد، بلکه به ساماندهی بازار این محصول کمک شایانی خواهد کرد. ضمن اینکه حجم معاملات زعفران در بورس کالا در حال حاضر به اندازه‌ای نیست که بخواهد بازار این کالا را متشنج کند. به اعتقاد من بازار زعفران نیازمند یکسری کار فرهنگ‌سازی دامنه‌دار و مداوم است تا بتوانیم از امکانات بورس کالا در راه توسعه بازار این محصول ملی گام برداریم.

در حال حاضر بیش از ۱۲۰ هزار کشاورز به کشت زعفران مشغولند که تولیدات آنها از ۵۰۰ گرم تا ۵۰ کیلوگرم می‌رسد، بسیاری از این تولیدکنندگان در فصل کشت تمام محصول خود را به بازار نمی‌آورند تا قیمت محصول کاهشی نشود؛ در واقع این موضوع را درک کرده‌اند که با عرضه یکباره محصول به بازار قیمت آن با افت شدیدی روبه‌رو خواهد شد، پس محصول خود را به تدریج و براساس نیاز خود به بازار عرضه می‌کنند. اما متاسفانه عمده این نگهداری‌ها به صورت غیرکارشناسی است؛ به طوری که بسیاری از این افراد محصول خود را در زیرزمین و گاو صندوق نگهداری می‌کنند که می‌تواند تا حدود زیادی از کیفیت آن کاسته و قابلیت صادراتی آن را از بین ببرد.

بر این اساس با استانداردهایی که در انبارهای مورد پذیرش بورس کالا رعایت می‌شود و با پرداخت هزینه‌ای اندک می‌توان علاوه بر راه‌اندازی سیستم فروش عادلانه به نقش‌آفرینی کشور در قیمت زعفران نیز کمک کرد. در حال حاضر ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زعفران در جهان تاثیری چندانی در تعیین قیمت آن ندارد و واسطه‌گران معمولا این کالا را به صورت فله صادر می‌کنند. این در حالی است که با عرضه این محصول در بورس کالا می‌توان برندهای زعفران ایرانی را به جهان معرفی کرد تا به تدریج نام زعفران با نام ایران عجین شود. این امر با استانداردسازی این محصول از طریق انبارهای مورد پذیرش بورس کالا به وجود خواهد آمد و می‌توان انواع برندهای زعفران را با بسته‌بندی‌های مناسب در بورس کالا عرضه کرد.

ابزار بورس کالا برای مطرح کردن برندهای ایرانی زعفران در دنیا چیست؟ آیا کارخانه‌های فرآوری زعفران این کالا را در بسته‌بندی مناسب تولید و عرضه می‌کنند؟

در حال حاضر در مورد قیر ایران این اتفاق افتاده است و قیمت قیر معامله شده در بورس کالای ایران در نشریات معتبر جهانی منتشر و به آن استناد می‌شود. این در حالی است که قیر ایران از سال‌ها پیش به کشورهای خارجی صادر می‌شد، اما هیچ گاه هیچ نامی از ایران به عنوان تولیدکننده آن وجود نداشت. این شرایط در حال حاضر در مورد زعفران وجود دارد و خریداران خارجی کمتر زعفران را با نام ایران را می‌شناسند. این در حالی است که برندهای ایرانی زعفران توانایی تولید و بسته‌بندی مناسب این محصول را دارند، اما طرف خارجی معمولا در مورد کیفیت آن ابراز نگرانی می‌کند. این مشکل با انجام معاملات زعفران در بستر بورس کالا قابل رفع شدن است؛ چرا که بورس محصول معامله شده را از هر لحاظ تضمین می‌کند و به این ترتیب دغدغه خریدار خارجی رفع خواهد شد. در حال حاضر بسیاری از کارخانه‌های معتبر صنعتی محصولات خود را در بورس فلزات لندن (LME) عرضه می‌کنند تا از برند این بورس برای اعتباربخشی به کالای خود بهره‌مند شوند. از سوی دیگر بسیاری از برندهای دیگر دنیا تمایل به عرضه محصولات خود در این بورس دارند تا از مزایای عرضه در آن استفاده کنند.

غیر از فروش منصفانه محصول زعفران کاران و ساماندهی واسطه گران در این بازار ، مزیت دیگر گواهی سپرده زعفران چیست؟

یکی از برنامه‌های اصلی ما امکان وثیقه قرار دادن گواهی سپرده کالایی و تامین مالی به پشتوانه این اوراق است. در این زمینه در حال پیگیری هستیم که این امکان فراهم شود تا دارندگان این اوراق بتوانند به واسطه آن از نهادهای مالی وام دریافت کنند. بر این اساس با برخی از بانک‌های رسمی کشور صحبت‌هایی انجام و دغدغه‌هایی از سوی بانک‌ها از بابت بازپرداخت وام مطرح شده که باید بتوانیم به این دغدغه‌ها پاسخ دهیم.

آیا امکان راه‌اندازی بازار آتی برای زعفران وجود دارد؟

قرارداد آتی یکی از الزامات تکمیل زنجیره بازار هر کالایی به شمار می‌رود. بر این اساس با عرضه فیزیکی، گواهی سپرده کالایی و راه‌اندازی معاملات آتی بازار هر کالایی زنجیره ابزارهای آن تکمیل خواهد شد. در مورد زعفران در حال حاضر هم عرضه فیزیکی در بورس کالا انجام می‌شود و هم گواهی سپرده کالایی آن راه‌اندازی شده است. تنها گزینه باقی مانده راه‌اندازی بازار آتی زعفران است که امیدواریم مقدمات راه‌اندازی آن در بورس کالا هر چه زودتر فراهم شود. با ایجاد بازار آتی ریسک تولیدکننده زعفران تا حدود زیادی پوشش داده می‌شود و خیال تولیدکننده از بابت فروش محصول خود در آینده راحت خواهد بود.

قرار بود صندوق کالایی زعفران با بازارگردانی تامین سرمایه آرمان انجام شود؛ راه‌اندازی این صندوق در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا صندوق زعفران نمی‌تواند به رونق معاملات این کالا در بورس کمک کند؟

قطعا ایجاد صندوق‌های تخصصی برای هر کالایی به رونق معاملات آن کمک خواهد کرد؛ چرا که این صندوق‌ها به طور تخصصی در بازار کالای مشخص شده ورود خواهند کرد و سعی آنها بر این است که با بهره‌گیری از شرایط حاکم بر بازار بهترین موقعیت را اتخاذ کنند تا به سوددهی مناسب برسند. بر این اساس صحبت‌هایی برای ایجاد صندوق کالایی زعفران مطرح شد، این گفتمان متوقف نشده و در حال پیگیری است. مطمئنا ایجاد صندوق کالایی برای زعفران به افزایش حجم معاملات آن کمک خواهد کرد؛ همان‌طور که در مورد صندوق سرمایه‌گذاری طلا نیز شاهد بودیم که ایجاد این صندوق تاثیر زیادی در افزایش حجم معاملات سکه در بازارهای آتی و گواهی سپرده سکه داشت.

منبع: اقتصاد آنلاین

برچسب‌ها

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

آخرین اخبار

پربازدیدترین‌ها

بورس های کالایی جهان

بازار جهانی

آموزش

کلیدواژه ها